سندرم رودهي تحريك پذير

نامهاي ديگر اينسندرم عبارتند از كوليت عصبي، كوليت فانكشنال، كوليت موكوسي و آي بي اسIBS

سندرم روده ي تحريكپذير بيماري بسيار شايعي است كه در بيش از 15 % مردم جامعه به چشم مي خورد. و 50 %بيماراني كه به متخصصان بيماري هاي گوارشي مراجعه مي كنند دچار اين بيماري هستند.

بسياري از افرادمبتلا به سندرم روده ي تحريك پذير يا IBS با اين فكر از خواب صبحگاهي برمي خيزند كه چگونه فعاليت روزانه ي خود را با وجود علائمي مانند: درد شكمي، اسهال،تهوع و نفخ پي بگيرند.

اين سندرم كه بيهيچ دليل مشخصي ظاهر شده و ناگهان نيز ناپديد مي شود، معلوم نشده است. آن چه تاكنونمشخص شده، اين است كه وضعيت روحي، غذايي، استرس و ساير عوامل فكري و روحي مي توانندبه عنوان آغاز كننده ي حمله يا تشديد كننده ي علائم عمل كنند. ساير عوامل احتمالي ميتوانند التهاب گوارشي، خوردن غذاهاي غير معمول، ضربه هاي روحي، استفاده از آنتي بيوتيكها و مسائل هورموني در خانم ها باشد.

سندرم روده تحريكپذير (IBS) يك اختلال گوارشي است كه با درد شكمي و تغيير در عادات دفعي بروزمي يابد. فاكتورهاي متفاوتي را بعنوان اتيولوژي اين اختلال ذكر كرده اند نظير فعاليتحركتي غير طبيعي سيستم گوارشي، فعاليت حسي تغيير يافته، اختلالات مربوط به سيستم اعصابمركزي، اختلالات رواني و فاكتورهاي داخل لومني سيستم گوارشي. با اين توصيف امروزه رويكردهايدرماني مورد نظر در ارتباط با اين بيماري شامل آموزش، استفاده از فيبرهاي غذايي و مداخلاتدارويي و مشاورات رواني است.

علت سندرمروده تحريك پذير

در اين سندرم ماهيچههاي صاف روده ها گاهي بطور غير طبيعي انقباض هاي طولاني و شديدتر از معمول پيدا ميكنند. گاهي اين انقباضات نابهنگام مي باشند. علت اختلال انقباض ماهيچه ها مشخص نيست.با استرس روحي اين اختلال شديدتر مي شود. هيچ گونه ژن در اين رابطه كشف نشده است. بيشاز ده درصد مردم جامعه گرفتار اين سندرم مي باشند و زنان 3 تا 5 برابر مردان دچار اينسندرم مي شوند. بيماران معمولا جوان يا ميانسال هستند و علائم آنها معمولا سالها ادامهمي يابد بدون اينكه عارضه خطرناكي متوجه بيمار شود. حدود 80 درصد بيماران مبتلا بهسندرم روده تحريك پذير، اختلالات خفيف روحي دارند و هنگام استرس هاي روحي علائم رودهاي شديد مي شود.

علائم سندرمروده ي تحريك پذير

علائم اصلي، دردهايشكمي، اسهال و يبوست است. ( اسهال و يبوست اغلب متناوباً ظاهر مي شود). ساير علائمعبارتند از: نفخ ناشي از احساس تجمع گاز، تهوع، عدم هضم كامل غذا، كاهش اشتها، سوزشسر دل، افسردگي، خستگي، اضطراب، مشكلات ادراري و دردهاي عضلاني.

شايعترين شكايت بيماريدرد انقباضي شكم و حركات نامنظم روده هاست. اگر چه برخي اسهال مزمن بدون درد دارند.نا منظمي حركات روده از يبوست ساده تا اسهال شديد متغير است و اين دو عارضه ممكن استبدون علت مشخص هفته به هفته به تناوب تكرار شوند. همراه با اين دو علامت اصلي ممكناست ناراحتي هاي گوناگون و جزئي ديگر مثل گاز بيش از حد شكم، پري يا نفخ شكم، دفع بلغم،و يك صداي موزون داخلي معروف به قرقر شكم، بروز كند. دلهره و دلشوره و اضطراب و احساسبي اشتها يي بدون اينكه بيمار كاهش وزن پيدا كند. عدم وجود كمبود آب بدن خوني نبودناسهال ، خوب بودن حال عمومي بيمار با اينكه سالها از ناراحتي گوارشي شكايت مي كند

دل درد كه با استرسبيشتر مي شود. اين دل درد معمولا آن قدر شديد نيست كه مانع انجام كارهاي روزمره بيمارشود. محل آن در همه شكم بخصوص در اطراف ناف است. وقتي دل درد شديدتر است معمولا اختلالاجابت مزاج بصورت تكرر دفعات دفع و باريك بودن مدفوع و شل شدن آن و دفع موكوس (موادخلط مانند) نيز وجود دارد. با اجابت مزاج دل درد موقتا قدري كمتر مي شود و گاهي بيماربعد از غذا خوردن مجبور به رفتن براي دفع مدفوع مي شود.

تشخيص طبي درست اهميتبسيار دارد زيرا برخي از بيماري هاي جدي نظير بيماري كولون ( نوعي التهاب روده ي مزمن)و حتي سرطان روده نيز مي تواند علائمي شبيه به اين سندرم داشته باشند. پس از تشخيص،درمان معمولاً شامل تغييراتي در رژيم غذايي و استفاده درست از داروست. اما امروزه دربرخي كشورهاي اروپايي، پزشكان تمايل روز افزوني به استفاده از طب تكميلي براي اين گونهموارد دارند و بيماران خود را به مراكز خواب درماني، درمان روحي و مشاوره فكري ارجاعمي دهند.

پزشك چگونهسندرم روده تحريك پذير را تشخيص مي دهد؟

بيشترين قسمت تشخيصبا شرح حال و معاينه بيمار صورت مي گيرد. آزمايش هاي مختلف خون و مدفوع در اين سندرمنرمال هستند. آزمايش خاصي وجود ندارد كه وجود اين سندرم را ثابت كند.

بيشتر افراد نيازبه اندوسكوپي ندارند ولي در افراد بالاتر از 40 سال بايد سرطان روده بزرگ رد شود لذاانجام كولونوسكوپي يا عكس روده بزرگ ضروري است. در افراد كمتر از 40 سال، كولونوسكوپيو عكس برداري از روده ها جهت تاييد يا رد بيماري هاي ديگر مثلا كوليت اولسراتيو ياكرون انجام مي گيرد. چون بيماري كمبود لاكتاز هم علائمي مانند علائم اين بيماري ايجادمي كند لذا به همه بيماران توصيه مي شود 3 هفته از مصرف شير و غذاهاي محتوي لاكتوزخودداري كنند و سپس اين مواد غذايي را بخورند تا چنان چه كمبود لاكتاز وجود داشته باشدتشخيص داده شود.

عوارض سندرمروده تحريك پذير

سندرم روده تحريكپذير با اينكه سالهاي سال بيمار را اذيت مي كند ولي عارضه خطرناكي ندارد. اين سندرمشخص را مستعد سرطان روده نمي كند و هيچ گاه به كوليت اولسراتيو تبديل نمي شود. تنگيروده هم هرگز ايجاد نمي شود. گاهي بعلت يبوست شديد و طولاني بيمار دچار بواسير يا شقاقمي شود. شايان ذكر است كه بيماران مبتلا به سندرم تحريك پذير مصونيت خاصي نسبت به بيماريهاي ديگر گوارشي ندارند و از اين نظر مانند افراد سالم جامعه اند.

آيا سندرمروده تحريك پذير قابل معالجه است؟

اين سندرم قابل معالجهاست ولي تصور اينكه اين سندرم با يك دوره درمان كاملا بهبود يابد و براي هميشه عودنكند، درست نيست اين سندرم سال ها مي ماند و با استرس ها علائم عود خواهند كرد چنانچه بيمار همكاري لازم را با پزشك معالج داشته باشد. مي تواند يك زندگي معمولي لذت بخشو موثر، مانند افراد ديگر جامعه، داشته باشد. و در حقيقت هدف درمان هر بيماري ديگرنيز همين است.

بيمار بايد به گفتههاي غير كارشناسانه افراد غير مسئول و خرافات توجه نكند و رژيم غذاي غير علمي نگيردو خودسرانه دارو مصرف نكند. درمان اين بيماري چند قسمت اصلي دارد

الف- مسايل روحي:شخص مبتلا به سندرم روده تحريك پذير بايستي كمتر در معرض عوامل استرس زا قرار گيردمثلا شغل پر از استرس نداشته باشد، خود بيمار نسبت به عوامل استرس واكنش ملايمي نشاندهند. بايستي تاكيد كرد علت اصلي اين سندرم روحي نيست بلكه مسايل روحي علائم را تشديدمي كنند.

ب- رژيم غذايي: همهبيماران بخصوص آنهايي كه يبوست علامت اصلي آنهاست رژيم غذايي سرشار از الياف (فيبر)استفاده كنند. اين بدان معني است كه سالاد و ميوه مصرف كنند. نان سبوس دار مانند نانسنگك يا نان خانگي يا نان جو بهتر است نان تهيه شده از آرد بدون سبوس است گرچه عدهاي از بيماران با شروع مصرف اين رژيم غذايي دچار تشديد علائم مي شوند ولي اين افرادهم بدانند كه با ادامه اين رژيم پس از چند هفته علائم فروكش كرده و بهتر خواهد شد وهرگز بعلت بدتر شدن موقتي علائم اين رژيم را كنار نگذارند. غذاهاي چرب مانند كره، غذاهايسرخ شده، زرده تخم مرغ و غيره مصرف نشود افراد مبتلا به سندرم روده تحريك پذير بهتراست همانند افراد ديگر جامعه غذاهاي معمولي مصرف نمايند و براي آنها غذاي ويژه اي درمنزل تهيه نشود تا ديگران به عنوان عليل و مريض به آنها نگاه نكنند.

ج-داروها: پزشك معالجبر اساس علائم بيمار داروهاي مختلفي ممكن است تجويز كند. اسفرزه بصورت پودر يا دانهدر همه بيماران بخصوص آنهايي كه اسهال و يبوست متناوب دارند مفيد است گاهي سبوس گندمتجويز مي شود. داروهايي مانند كليدينيوم – سي و يابلادونا پ ب و يا داروهائي مشابه آنها موقتا براي كنترل دل درد تجويز مي شود. گاهيداروهاي ضد افسردگي به مقدار كم تجويز مي شود. شايان ذكر است داروهاي ضد افسردگي اعتيادآور نيستند. همه داروهاي ذكر شده فقط با تجويز پزشك قابل مصرف هستند و مصرف خودسرانهآنها مي تواند خطراتي در بر داشته باشد. در سندرم روده تحريك پذير اسهال هيچگاه خونينيست. ولي گاهي بعلت يبوست بيمار دچار بواسير و يا شقاق مي شود و در اين دو حالت ممكناست خون قرمز روشن همراه با مدفوع شود. در چنين حالتي درمان اختصاصي بواسير يا شقاقانجام مي گيرد.

بيمار مبتلا به سندرمروده تحريك پذير بايستي سعي كند روحيه اي شاداب داشته باشد و از اينكه علائم روده اياو مدتهاي طولاني تداوم داشته اند دچار ياس نشود زيرا نا اميدي و اضطراب موجب تشديدعلائم و ايجاد سيكل معيوب مي نمايد. سيندرم روده تحريك پذير درمان جراحي ندارد. هيچگونه گرفتاري خارج روده اي (مثلا استخواني يا كبدي) در اين سندرم وجود ندارد.

ارتباط باذهن

ارتباط دقيق بينسندرم روده ي تحريك پذير و استرس هنوز كاملاً مشخص نشده است ولي بدون شك وقايع استرسزا مثل يك جرقه زدن عمل مي كنند. مطالعات انجام شده با استفاده از خواب درماني متمركزبر گوارش در دهه ي 1980 در بيمارستاني در انگلستان نشان داده اند كه از هر ده بيماركه از تكنيك درماني فوق بطور مستمر استفاده كرده، 8 بيمار به ميزان 80% احساس بهتريداشته اند. در روش خواب درماني متمركز بر گوارش نه تنها استرس بيمار كاهش مي يابد بلكهفرد كنترل عمل دستگاه گوارش خود را بدست آورده بدين ترتيب از انقباض هاي روده اي خودپيشگيري كند.

متخصصان اين تكنيكمي گويند: فرد بايد ياد بگيرد كه دستگاه گوارش چگونه كار مي كند. البته اين آموزش بااستفاده از شبيه سازي تخيلي است ( مانند شبيه سازي به رودخانه يا يك چرخ) مراحل بعديشامل تخيل خلاق تر و بينش ذهني، شل كردن مقابله با ترس ها و لغات خاص تاثير گذار استتا شخص بتواند عمل گوارش خود را كنترل كند.

نقش تغذيه

درباره ي اثر غذابر سندرم روده ي تحريك پذير، مخصوصاً غذاهايي كه آغاز كننده ي علائم بوده اند نقطهنظرهاي متفاوتي وجود دارد. يكي از متخصصان سندرم روده ي تحريك پذير مي گويد: غذاييكه براي فرد يك مشكل زاست. مي تواند روز ديگر عامل ناراحتي نباشد. يكي ديگر از مشاورينتغذيه مي گويد: عدم تحمل غذايي مي تواند يكي از معمول ترين علل سندرم روده ي تحريكپذير به شمار رود. سعي كنيد مدت يك هفته مثلاً گندم يا لبنيات را از برنامه ي غذاييخود حذف كنيد. در 70 % موارد اگر يكي از اين ها شروع كننده ي علائم باشند، با حذف آن،علائم بايد كاهش يافته يا ناپديد شوند. سعي كنيد از برنامه ي غذايي روزانه ي خود يادداشتبرداريد اين كار به شما كمك مي كند تا عوامل غذايي شروع كننده ي علائم را شناسائي كنيد.غذاي چرب و پر ادويه، چاي، قهوه، حبوبات، مركبات، آب ميوه ها، پياز و سبزيجات برگ دارغذاهايي هستند كه بيشتر از همه باعث شروع علائم بوده اند. افزودن ماست به غذاي روزانهمي تواند كمك كننده باشد.

ياري گرفتناز ناتروپاتي ( طبيعي درماني)

در ناتروپاتي، درمورد سندرم روده ي تحريك پذير هم متنند ساير بيماري ها اينطور تعبير مي شود كه ذخايرانرژي بدن كاهش يافته است. يكي از متخصصان اين رشته مي گويد: يك ناتروپات، تغذيه متعادلطبيعي، مشتمل بر ويتامين و مكمل هاي معدني، ورزش و تفكر مثبت را تجويز مي كند. هم چنينيك رژيم غذايي مبتني بر غذاي كامل و استفاده از برخي روش هاي آرام بخش را نيز توصيهمي نمايد.

اين متخصص سيستمكاملي به نام رافا  را ابداع نموده و مورد استفادهقرار مي دهد كه شامل مولتي ويتامين و املاح معدني مبتني بر غذاست. و هم چنين مكمل پروبيوتيك است كه مي تواند جايگزين مواد معدني حياتي اي شود كه به نحوي از تغذيه عاديحذف شده اند. چه او معتقد است كه كمبود مواد مغذي در غذاهاي بدست آمده از روش هاي مدرنكشاورزي و فرايند هاي غذايي مي تواند سيستم ايمني بدن را تضعيف كرده و سندرم روده يتحريك پذير را افزايش دهد.

كمك گرفتناز هوميوپاتي

يكي از متخصصان هوميوپاتموارد درماني زير را براي علائم سندرم روده ي تحريك پذير پيشنهاد مي كند:

براي تشديد احساسنفخ ناشي از گندم، ميوه يا غذاي زياد مناسب است و هم چنين براي موقعي كه درد با حركتبدتر مي شود.

به نفخ دردناك كهبا حركت بدتر مي شود كمك مي كند.

براي نفخ همراه باصداي ناشي از ضربه ي آهسته به شكم مناسب است.

علائم تشديد شوندهبا ميوه و گندم معمولاً هنگام يائسگي  بروزمي كند.

مي تواند به نفخدردناك ناشي از زياده روي در غذا يا الكل كه معمولاً در افراد حساس به استرس ديده ميشود كمك كند.

كمك هاييكه مي توانيد به خودتان بكنيد:

1- به وسيله ي يوگا،ورزش هاي آرام بخش، روغن هاي آروماتراپي (بو درماني) و صحبت كردن درباره ي مشكلات،به مقابله با آثار مخرب استرس برخيزيد.

2- از برخي درمانهاي گياهي مانند برگ سپيدار براي عصبانيت و اضطراب و اولكس فرنگي براي افسردگي استفادهكنيد.

3- سيگار و الكلرا كاهش داده و يا كاملاً ترك كنيد.

4- براي آرام كردنعلائم استرس، چاي بنوشيد. چاي بابونه بسيار تسكين دهنده است، چاي نعناع ضد نفخ عملمي كند و چاي رازيانه براي سو هاضمه و تجمع گاز مناسب است. آرتيشو در مطالعات بالينياخير، نتايج اميدوار كننده اي در علائم سندرم روده ي تحريك پذير نشان داده و كاهش قابلملاحظه اي در طيفي از علائم با آرتيشو مشاهده گرديده است. 96 % بيماران مصرف كننده،عصاره ي آرتيشو را همانند و حتي گاهي موثرتر از درمان هاي قبلي عنوان كرده اند

درمان

با شرح حال دقيقغذايي مي توان موادي نظير قهوه، دي ساكاريدها، بنشن و كلم را به عنوان عوامل تشديدكننده ي نشانه ها شناسايي كرد. به عنوان يك اقدام درماني بايد بيمار تشويق شود كه ازمصرف هرگونه ماده ي غذايي تشديد كننده ي نشانه ها اجتناب ورزد.

مواد افزاينده يحجم مدفوع. رژيم غذايي پر فيبر و داروهاي افزاينده ي حجم مدفوع نظير سبوس يا كلوئيدهيدروفيل در درمان سندرم روده ي تحريك پذير به كار مي روند. فيبر غذايي اثرات متعدديبر فيزيولوژي كولون دارد. اثر نگهدارنده ي آب فيبرها موجب افزايش حجم مدفوع مي شود.هم چنين فيبر در اكثر بيماران، خروج مواد از كولون را تسريع مي بخشد. در بيماران مستعداسهال، سرعت خروج مواد از كولون بيشتر از حد متوسط است؛ با اين حال فيبر غذايي مي تواندخروج مواد را به تاخير اندازد. به علاوه، مواد افزاينده ي حجم مدفوع، آب را به خودجذب مي كنند و به اين ترتيب، از آبكي شدن يا خشكي بيش از حد مدفوع پيشگيري مي كنند.يك رژيم غذايي پر فيبر بر فشار كولون در حالت استراحت ناشناخته است؛ با اين حال، كلكولون به واسطه ي سندرم روده ي تحريك پذير متاثر مي شود و درد ناشي از اسپاسم كولوندر اغلب موارد از قسمت هاي صعودي و عرضي آن نشات مي گيرد. مصرف اسپرزه درد ناشي ازاتساع ركتوم را كاهش مي دهد؛ اين نشانه تاثير فيبر بر كاركرد اعصاب آوران احشايي است.

اثرات مفيد فيبرغذايي بر فيزيولوژي كولون مي تواند آن را به عنوان درمان موثر براي درمان بيماران سندرمروده ي تحريك پذير مطرح سازد، اما مطالعات كنترل شده در اين زمينه نتايج متفاوتي همراهداشته است. سندرم روده ي تحريك پذير يك اختلال صرفاً كولوني نيست؛ عليرغم داده هايناكافي در مورد كارايي مواد افزاينده ي حجم مدفوع، اغلب متخصصين گوارش آزمودن آن هارا در بيماران سندرم روده ي تحريك پذير توصيه مي كنند. به بيماران توصيه مي شود كهميزان سبوس مصرفي خود را افزايش دهند؛ نان تهيه شده از گندم كامل، غلات غني از سبوسيا سبوس خام بايد به مقداري مصرف شوند كه يك يا دو بار اجابت مزاج نرم در روز حاصلگردد. به جاي آن مي توان از مكمل هاي اسپرزه بهره گرفت. با اين حال، در حدود 20 % بيمارانپس از مصرف رژيم غذايي پر فيبر دچار تشديد نشانه هايي چون نفخ و اتساع شكم مي شوند.اين اثرات نا مطلوب معمولاً پس از چند هفته خود به خود بر طرف مي شوند.

داروهاي ضد اسپاسم:داروهاي آنتي كولينرژيك مي توانند نشانه هايي چون كرامپ هاي دردناك به دنبال اسپاسمروده را به طور موقت بر طرف كنند. اگر چه نتايج مطالعات كنترل شده يكسان نبوده اند،مصرف داروهاي آنتي كولينرژيك عموماً براي رفع درد مفيد بوده است. با مروري بر 26 مطالعهي باليني دو سويه ي كور بر روي اثر داروهاي ضد اسپاسم در سندرم روده ي تحريك پذير مشخصگرديد كه بهبود كلي نشانه ها (62 %) و كاهش درد شكمي (64 %) در مقايسه ي دارونما (به ترتيب، 35 % و 45 % ) مي باشد. بيشترين تاثير اين داروها هنگامي خواهد بود كه پيشاز درد قابل پيش بيني تجويز شوند. مطالعات فيزيولوژيك نشان ميدهند كه داروهاي آنتيكولينرژيك رفلكس گاستروكوليك را مهار مي كنند؛ بنابراين درد پس از صرف غذا به بهترينوجه با تجويز داروهاي ضد اسپاسم 30 دقيقه پيش از غذا قابل پيشگيري است، به گونه ايكه سطح خوني موثر اندكي پيش از درد قابل پيش بيني حاصل شود. اغلب آنتي كولينرژيك هاحاوي آلكالوئيدهاي طبيعي بلادونا هستند كه ميتواند باعث خشكي دهان، احتباس ادراري، تاخير در دفع ادرار، تاري ديد و خواب آلودگي شود. برخيپزشكان مصرف آنتي كولينرژيك هاي صناعي ( نظير دي سيكلومين) را ترجيح مي دهند، زيرابا تاثير كمتر بر ترشح غشاهاي مخاطي، عوارض جانبي كمتري ايجاد مي كنند.

داروهاي ضد اسهال. هنگامي كه اسهال شديد باشد، به ويژه در بيماران مبتلا به نوع بدون درد سندرم رودهي تحريك پذير همراه با اسهال، دوزهاي اندك ديفنوكسيلات ، 5/2 تا 5 ميلي گرم هر 4 تا6 ساعت، قابل تجويز است. اين داروها اثر اعتيادآور كمتري نسبت به پارگوريك، كدئين ياتنتور ترياك دارند. به طور كلي، روده نسبت به اثر ضد اسهال اوپيوئيدها دچار تحمل نميشود و براي حفظ اثر ضد اسهال، نيازي افزايش به دوز نيست. در صورتي كه اين داروها پيشاز يك استرس شناخته شده موثر در ايجاد اسهال مصرف شوند، بيشترين تاثير را خواهند داشت.با اين حال، درمان با داروهاي ضد اسهال بايد تنها به عنوان يك درمان موقت تلقي شود؛هدف نهايي درمان، قطع تدريجي اين داروها و جايگزين كردن يك رژيم غذايي پر فيبر مي باشد.

داروهاي ضد افسردگي.داروهاي ضد افسردگي علاوه بر اثرات بهبود خلق، اثرات فيزيولوژيك متعددي دارند كه ميتوانند در سندرم روده ي تحريك پذير مفيد باشد. در بيماراني كه اسهال نشانه ي بارز است،ايمي پرامين ( يك ضد افسردگي سه حلقه اي) كمپلكس حركتي مهاجر ژژونوم را تشديد كردهو زمان عبور مواد از دهان تا سكوم را طولاني مي كند كه دليلي بر اثر مهار حركتي است.داروهاي سه حلقه اي مي توانند كاركرد اعصاب آوران احشايي را تغيير دهند.

ضد افسردگي هاي سهحلقه اي در برخي بيماران سندرم روده ي تحريك پذير موثر هستند. در يك مطالعه دو ماههبر روي دزيپيرامين، درد شكمي در 86 % از بيماران ( در مقايسه با 59 % بهبود به واسطهدارونما) بر طرف شد. در يك مطالعه ديگر در زمينه ي تاثير دزيپرامين بر 28 بيمار سندرمروده ي تحريك پذير، بهبود در دفعات اجابت مزاج، اسهال، درد و افسردگي مشاهده شد( نهافراد دچار يبوست) . كارايي ساير داروهاي ضد افسردگي كمتر ارزيابي شده است. در يك مطالعهي كنترل نشده در زمينه ي تاثير داروهاي ضد افسردگي بر 138 بيمار سندرم روده ي تحريكپذير، مشتمل بر داروهاي سه حلقه اي و مهار كننده هاي انتخابي باز جذب سروتونين ( نظيرفلوكستين، پاروكستين و سرترالين)، در 89 % از بيماران ( به ويژه افراد دچار درد) بهبودنشانه ها مشاهده شد. با اين حال، تاكنون هيچ مطالعه ي كنترل شده با دارونما در زمينهي تاثير مهار كننده هاي انتخابي سروتونين در سندرم روده ي تحريك پذير منتشر نشده است.

داروهاي ضد نفخ.درمان توليد بيش از حد گاز در اكثر موارد رضايت بخش نيست، به جز در موارد آشكار بلعهوا يا كمبود دي ساكاريداز. به بيماران توصيه مي شود غذا را آهسته بخورند؛ از جويدنآدامس يا نوشيدني هاي گازدار پرهيز كنند؛ و از شيرين كننده هاي مصنوعي، بنشن و سبزيجاتخانواده ي كلم اجتناب كنند. از سايمتيكون، آنتي اسيدها و ذغال فعال استفاده شده، امامعمولاً نتايج رضايت بخش نبوده اند.

معناي داشتن رودهتحريك پذير اينست كه برخي غذاها و آشاميدنيها و حوادث تنش زاي زندگي كه معمولا در سايرافراد تاثيري ندارد، در افراد تحريك پذير باعث اسهال و يا يبوست و درد شكم مي شود برخيپزشكان سندرم تحريك پذيري روده ( اسپاسم روده بزرگ نيز ناميده مي شود ) را به عنوانيك مشكل شايع قلمداد مي كنند. در صورت تشخيص اين مشكل در شما ( توسط پزشك ) مي توانيداز توصيه هاي زير بهره ببريد :

آرامش خاطر داشتهباشيد :

هر عملي كه بتواندبه آرامش شما كمك كند، معضل پديد آمده را تسكين مي دهد. تكنيكهايي مانند (( مدي تيشن)) و همچنين در صورت وجود فشار هاي عصبي غير قابل حل، مشورت با متخصصين روانشناس توصيهمي شود، چرا كه افراد مبتلا به اين سندرم از نظر بدني طوري مي باشند كه نسبت به فشارهايعصبي ( همچنين غذاها و تغييرات هورموني ) بيشترين واكنش را نشان مي دهند. بنابراينخود بيماري مي تواند عاملي براي شناسايي عوامل تنش زا محسوب شود. مثلا هنگامي كه فردبا همسرش مشاجره مي كند و پس از آن دچار درد معده مي شود نشان مي دهد كه اين عامل برايفرد تنش زا بوده و بايد از آن بدور باشد.

تنشهاي روزانه رايادداشت كنيد :

از آنجاييكه غذاهاو نوشيدنيها هم مثل تحريك عصبي مي توانند تحريك پذيري روده را تشديد كنند، بنابراينثبت روزانه غذا و نوشيدنيها يي كه مشكل آفرين شده اند مي توانند ياري رسان باشند.

به غذاي خود فيبراضافه كنيد :

در بسياري مواردبا افزودن فيبر به رژيم غذايي بيماران، مشكلات برطرف شده است. فيبر براي افراديكه دچاريبوست و مدفوع كم مي باشند بيشترين تاثير را دارد. چنانچه فرد دچار اسهال شود باز هممصرف فيبر مي تواند به او كمك كند. بهترين نوع فيبر نوع غير محلول آن ميباشد كه درسبوس، غلات، ميوه، و سبزيجات يافت مي شود.

يك راه ساده برايافزايش فيبر مصرفي استفاده از دانه هاي خرد شده (( پسيليوم )) مي باشد. اين دانه يكملين طبيعي است كه در داروخانه ها يافت مي شود. برخلاف ملينهاي شيميايي مانند: (( بيزاكوديل)) ملينهاي طبيعي اعتياد آور نيستند و حتي با وجود مصرف طولاني مدت آنها بي ضرر ميباشند.

مقدار زيادي آب بنوشيد:

براي آنكه اجابتمزاج خوبي داشته باشيد علاوه برفيبر به آب هم نياز داريد. ( مخصوصا در ايام گرم سال) بطور كلي، روزانه بايد شش تا هشت ليوان آب بنوشيد. شير هم مي تواند مفيد واقع شود.

مصرف چربيرا قطع كنيد :

چربي يك محرك اصليدر انقباضات قولون ( روده بزرگ ) مي باشد به عبارت ديگر مصرف چربي مشكلات را افزونمي كند. براي حذف چربي از رژيم غذايي روزانه از مصرف موادي چون سس مايونز و يا غذاهايسرخ شده خودداري كنيد.

از مصرفغذاهاييكه توليد نفخ مي كنند پرهيز كنيد :

برخي از افراد مبتلابه بيماري روده تحريك پذير به غذاهايي كه ايجاد نفخ مي كنند حساس هستند، اين افرادبايد از مصرف مواد نفخ زا مثل حبوبات، كلم و پياز و نوشابه هاي گاز دار خودداري كنند.توجه كنيد كه اگر مواد فيبري مثل سبوس را به رژيم غذايي خود اضافه كرده ايد اينكاررا بتدريج انجام دهيد تا بدن شما خود را با آن تطبيق دهد. مصرف زياد فيبر آنهم بسرعت،مي تواند ايجا گاز كند.

تجدید نظردر مصرف فراورده های لبنی

یکی از مایعات کهحذف آن ممکناست به بهبود شما کمک کند شیر است. به گفته ی دکتر ویلیام اسنپ عده ی طزیادیاز افراد که می گویند دچار سندروم روده ی تحریک پذیرند در حقیقت به لاکتوز حساسیت دارندو مشکل آن ها مربوط به عدم تحمل لاکتوز است. حساسیت به لاکتوز یا عدم تحمل لاکتوز بدانمعناست که بدن به طور کامل قادر به جذب قند لاکتوز موجود در شیر نیست. پزشکان با انجامیک آزمایش می توانند از تحمل یا عدم تحمل لاکتوز توسط فرد آگاه شوند. تشخیص این مسألهبدون دخالت پزشک نیز می توان به مدت چند هفته محصولات لبنی را از برنامه ی غذایی حذفنمود و نتیجه را مشاهده کرد. در صورتی که این محصولات بر تحریک روده تأثیر داشته باشندچه بسا با حذف آنها از برنامه ی غذایی مشکل فرد به کلی برطرف شود.

از غذاهايادويه دار بپرهيزيد:

افراد مبتلا به اينمشكل، به غذاهاي ادويه دار و پر فلفل حساس هستند، با مصرف غذاهاي ادويه دار براي مدتيك هفته و عدم مصرف آن در هفته بعد، اختلالات ايندو را در خود بسنجيد تا بتوانيد حساسيتخود را به غذاهاي ادويه دار دريابيد. همچنين از خوردن غذاهاي اسيدي مانند پرتقال، گريپفروت، و سركه و گوجه فرنگي خودداري كنيد. مصرف قهوه، آبجو، شراب بيماري را تشديد ميكند. رزينهاي موجود در قهوه، كربو هيدراتهاي مركب در آبجو و تاننهاي موجود در شرابمسئول اثرات سوء آنها مي باشند.

كشيدن سيگاررا ترك كنيد :

نيكوتين موجود درسيگار عامل تحريك مي باشد. بنابراين حتي مصرف آدامسهاي نيكوتين دار كه براي ترك سيگارتجويز مي شوند مي توانند اثرات سوئي برجاي مي گذارند.

از مصرفآدامس و شيريني جات بپرهيزيد :

آدامس و شيريني جاتكه با قندهاي مصنوعي چون (( سوربيتول )) شيرين مي شوند، از آنجائيكه به راحتي قابلهضم نيستند، مي توانند مشكلات را افزون كنند همچنين بهتر است حجم هرنوبت غذا را كاهشداده و تعداد وعده هاي غذايي را افزايش دهيد.

افزايش مصرفوعده هاي غذايي :

نه تنها نوع غذامهم مي باشد بلكه چگونه خوردن آنها هم در اين بيماري مهم است چرا كه در غير اينصورتبراي فرد حساس ايجاد مشكل مي كند. هضم مقدار زياد غذا سيستم گوارشي را بيش از حد تحريكمي كند، به همين دليل بجاي زياد خوردن در طي يك وعده همان مقدار غذا را در وعده هايبيشتر و به دفعات بخوريد.

ورزش كنيد:

ورزش علاوه بر تقويتبدن، اعضايي چون روده ها را نيز تقويت مي كند. ورزش براي تسكين فشارهاي عصبي مفيد استو سبب آزاد شدن آندورفين ها ( مخدر هاي داخل بدن ) مي شود كه از اين طريق به كنترلدرد كمك مي كند. روي هم رفته با ورزش منظم روده ملتهب و تحريك پذير آرامش بيشتري مييابد. البته لازم به ذكر است كه افراط در ورزش خود سبب اسهال مي شود.

از مسكنهااستفاده كنيد :

تغييرات هورمونيگاهي سبب تحريك روده حساس مي شود، به همين دليل زنان اغلب در حين دوره قائدگي خود،دچار اين حملات مي شوند، كه براي جلوگيري از اين روند مي توان از (( ايبو پروفن ))استفاده كرد و هنگاميكه دچار درد شكم مي شويد بهترين كار اينست كه بنشينيد و نفس عميقيبكشيد و سعي كنيد عضلات خود را شل كنيد، سپس با قرار دادن يك كيسه آب گرم و يا حولهگرم بر روي شكم، درد را تسكين دهيد.